Hivuliqtit angiriiqtut havaqatigiiklutik attautimun iharianaitkutighamik, aanniaqtaitumik, hakugiktumik Ukiuqtaqtuq

Hivuliqti Cochrane tun'ngahuktitaa Hivuliqti Pillai unalu Hivuliqti Akeeagok Inuvikmun, Nunatsiaq ukiuq tamaat katimadjutaini Ukiuqtaqtumi Hivuliqtiit. Hivuliqtiit qujahuktut pulaaramik Inuvikmun. Una hivuliujuq NWT katimapkaijut haffuminga katimadjutmik hilataani Yalunaip hamanga 2011min. Hivuliqtit uqautigijaat hiviliujughat, ilaujut hilap aalanguqtirnira, Ukiuqtaqtumi munaridjutit ataniudjutillu, igluqpatigut pijaghat, akiliruminaqtut, maniliurnirmun pivalliadjutit, aanniaqtailinirmun inuuhiqattairnirmunlu inuit nunallaallu.

Ukiuqtaqtumi Ataniqtuidjutit Munaridjutillu

Munaridjutait Ukiuqtaqtup ikajuqhugillu inuit tapkua najugaqaqtut tahamani ihariagijaujuq munarittiaqtaulutik tamaita Kanadamiut. Anginirhaq ilanga Kanadami nunaqjuami kiklinga nunatsiamiituq.  Uvani 2023 tingmijut tariumilu hunat naunaijaqtaujut Kanadap ikiangani imarmilu, ilaujut nunatsiami.  Amigaiqpaliajut iliturijumajut aviktungnianik, qanganuaqlu hulaqutit ihuinaaqvigijauniaqtut ihariagijaillu amigaiqjuumiqlugit maniliurutit Kanadamin. Nunatsiami Hivuliqtit aulahimaaqtumik qiniqhianiaqtut ikajuutighanik malrungnik atuqtaghanik igluqpangnik halumajumiklu auladjunmik pinahuarutit, ilaujut maniliqtuutit kanadamin nanminiqaqtuninlu havakvingnin.

Hvuliqtit tunijaujut naittumik haffumuuna NORAD nutaanguqtirinirmik Havagvianin Kanadami Angujaktiinni Havaktiinin. Hivuliqtit niriuktut amigaitunik havaqatigiigutinik nunatsiami hivuliqtinin Nunaqaqaaqtuninlu kavamanin nutaanguqtiqhimajumik Kanadap Angujaktiita Maliruagahaitigut. Hivuliqtit aghuuqhajait NORAD nutaanguqtitirlutik atuqtaujughaq ikajuutighat maniliurnirmun Nunaqaqaaqtunin inungnin.

Igluqpatigut Kikliliqinirmunlu nunamik

Nunaqjuami maligaliuqtit nuutiqmata unalu hilap aalanguqtirnira pidjutiqaqtut nutaani ajuqhautinik pijaghaniklu Ukiuqtaqtumi, Kanada ihariagijaqaqtuq takupkailuni nunaqjuamun angurutimingnik haffumunga aviktungnirmun. Maniliuruti malrungnik-atungniqaqtuq igluqpak halumajullu auladjutit pihimaniaqtaat Kanada qajangnaikutinik munaridjutiniklu ikajuqhugillu nunallaat aghuurutigilugulu maniliurutighat. Nakuunikkut ingilradjutit, auladjutit, tuhaqtidjutikkulu igluqpaghat tapkua atapkaijut ilanginun Kanadamun pijariaqaqtuq kiluutaiqlugu pijaghat maniliunirmun aalangajuq aghuurutigilugulu inugiangnirmun pivalliadjutit avatiini Ukiuqtaqtup.

Kanadap kavamait ihumagijaat aipaa anginirhaq kanadami igluqpaghap maniliqtuutighaa nakuujaangani Maniliurutit Kanadami Igluqpatigut Pinahuarutit, Hivuliqtit turhulauqtut munarittiarutighanik aviktuqhimajumi nuutirutit kikliqaqtut tapkua ilitaridjutiqaqtut ukiuni maniliqinirmun aktilaangitigut hivuliujughallu Ukiuqtaqtumi kavamatkut, ihuaqnikkut uqautiginiq aalangajut atuqtaujut attautini nunani.

Ihariagijauqpiaqtun Ujaqqat

Ukiuqtaqtuq piqaqtuq amigaitunik ihariagijauqpiaqtut ujaqqanik ikajuutighat mikinirhakkut-pujuqaqtut hivunighaanik Kanadap nunaqjuaplu. Hanaqidjutikkut maniliurutit igluqpatigut ikajuqlugillu nunatsiaq pidjutigilugit hapkua ihariagijaujut ikajuutighat niuvaadjutinun. Aghuuqhaijut kanadap kavamainun havaqatigiingnirmun nunatsiamun Nunaqaqaaqtununlu kavamainun ihuaqhijuumiqlugu maligahaq ihivriurutillu ihuarnirit Ukuqtaqtumi pijaangini tapkua nunatsiami tamaanun ilauliqlutik ihariagijauqpiaqtut ujaqqanun pijaghat. Hivuliqtit turhulaurutigijaa kanadap kavamainun havaklugit Ukuiuqtaqtumun-pihimajut ujarakhiuqnirmun itkaptaaksikkut utirutit pidjutaulutik atuqtaujunun itkaptaaksinun pinahuarutit ujarakhiuqtunun, pidjutigiblugit akitujukkut auladjutinun akiit aviktungniani. Hivuliqtit iliturihimajait aghuurutait munarittiarutighat Nunaqaqaaqtut inuudjuhiit pihimablugillu pitquhikkut hulidjutit ulapirijaungitut.

Akiliruminaqtut Igluqpallu

Tamaita nunatsiamiut ajuqhautiqaliqtut akituqjuuminirmun pidjutaujut akitungnirmun igluqpait urhuqjuallu, aviktungniani humi anginirhakkut ilaujuq inugiangniq ajuqhaqtut akiitigut inuunirmun. Hivuliqtit uqautigijait hulidjutit havaktaujut pidjutigijaangini akilirnirmun ajuqhautit atuqtaujut avatiini nunatsiap, ilaujut akighijuumiqlugit nutaqiqiviit akiit, amigaiqjuumiqlugit pijaangnirit iglunun ihuaqhijuumiqlugillu maniliunirmun munaridjutinun ikajuutit. Ikajuqtaulutik Kavamatkunin Kanadamin aghuungnaqtut hapkununga. Hivuliqtut uqautigijait akituqjuumiqtiqtut akiit ilangini aviktungniini tingmidjutikkut qilamik hulaqutauliqtut, ukualuat ungahiktut nunallaat.

Iglughanik akiliruminarnirit pijaarnirillu aghut turaarutaujughat aviktuqhimajuni.  Hivuliqtit ihuarnikkut havaqatigiingnirmik hapkununga kanadami kavamanin tunihinirmun idjuhighainunlu Kanadami Igluqpatigut Hanaqidjutinun aalallu turaaqtaujut pinahuarutit pijaangini Ukiuqtaqtuqmiut pijaariangini ihuaqtunik akiliruminaqtunik hunanik qanuriniinik iglughat. Hivuliqtit uqautigijaat ihariahungniq aviktuqhimajunun kitunun maniliqtuutinun ataani Ungahiktut, Ungahiktut ukualu Ukiuqtaqtumi Nunaqaqaaqtut Hanaqidjutait.

Inuuhiqattiaqtut inuit nunallaallu

Hivuliqtit niriuktut havaqatigilugit kadami kavamatkut ihuaqhijuumiriangani aanniaqtailinirmun munaridjutit aviktuqhimajumi. Turhulauqhutik kanadap kavamainun ilitarilugit aalangajut ihariagijait aviktuqhimajumi tunihilutiklu ihuarnikkut ihuaqtuniklu maniliqtuutinik ihariagijaujut hivumuurutighat aanniaqtailinirmun munaridjutit avatiini Ukiuqtaqtup.

Hivuliqtit ilitarijaat hulaqutit aangajaarnaqtutigutatungnirit avatiini Ukiuqtaqtup nunallaangini, uqautigilugillu aghuurutit havaktaujut attautini nunani ihuaqhijuumiriangani ikajuutit ihumamun aanniaqtailinirmun, amigaiqjuumiqlugit mamihaivighat aanirnirmun ikiliklijuumirutighat pijaghat, uqautigilugillu inungnun qajangnaitkutighat hulaqutinun aangajaarnaqtunik niuvaadjutit. Angirutigiblugit tapkua pitquhikkut ihuaqtut pinahuarutit kivgaqtuutillu, ilaujut maniqami mamihaidjutit pidjutaujut aghuungnaqtunik mamihainirmun naamakhivalianirmunlu.

Niuvaanirmun

Aviktuqhimajumi, ilaitullu nunat, atuqtut niuvaanirmun havaaghanun ikilinirmik.  Ajuqhautit ihuaqpiaqtut ilangini havagvingni, ilaujut aanniaqtailinirmun, ukualuat munaqhit. Ilitariblugit tapkua maniliurnirmun angiklivaliajunun ihariagijaqaqtut hakugingnikkut havaaghanun maniliurutinun, Hivuliqtit uqautigijaat qanuqtut uqautigilugu hapkua ajuqhautit ukualuat havaqatigiingnikkut aallanun nunallaanun.

Iliharnirmun Ajuitamingnunlu Pivalliadjutit

Havagiangani havaaghanun aktilaarutit nunamingni, Hivuliqtit uqautigijaat ilihaidjutit ukualu ajuitamingnun pivalliadjutit turaangalutik ihariahungnikkut aviktuqhimajumi inungnun. Iliharnirmun pijaghat, qanitunun nunamingni tapkua pidjutiqaqtut aalangajunik ilihaidjutinik Ukiuqtaqtumi ikajuutauniaqtut ihuaqtumik havagvingni havaaghanun. Hivuliqtut uqautigiblugu aghuurutainun nakuuqpiaqtumik-ikajuutiqaqtut ilihaqjuumiqviit iliharviit qiniqhiablutiklu pijaghanik havaqatigiingnikkut tapkua pidjutiqaqtut ihariahungnikkut attautini aviktuqhimajuni.

Hilaup Aalan’nguqtirninga

Hivuliqtit uqautigijaat aghut ihumaaluutit uqautigijaujut mighaanun aulahimaaqtut ikualaaqtut nunaani Hay Rivermi hamanilu Kátł'odeeche Hivuliit Nunaqaqaaqtut ukualu imaq avatqutiniagut Fort McPhersonmi.. Uqautigilugit aghuurutit qilamiunirmun havaktit ikajuqtullu kitut hapkua ajuqhautit tunihiblutikklu kivgaqtuutinik qimaajunun.

Ukiuqtaqtuq takuliqtuq hapkuninga hulaqutinik hilap aalanguqtirniranun angiklijuumiqhutik atungniaqtait nunani ajuqhautit. Hapkua ilaujut ihumagijaungitut avatqutitut kitut pidjutaujut ajuqharnirmik amigaitunun inungnun, nanminirnun, nunallaanunlu.

Hivuliqtut uqautigiblugu ihariahungniq Kanadamin havaklugit aktilaangit maniliurutit mighaanun itquumajuq ihuaqtuq halumajuq auladjutinun ikajuutit. Una pipkaidjutigijaqqut hivuliqhungnirmik pidjutigijaangini Kanadap pujukkut turaangadjutit, tamaanunlu pijaaliqlugu ikajuutighat pijariaqaqtut mikijumik pujuungnirmik hiamitianianik.

Hilap aalanguqtirnira anginirhakkut hulaqutaujuq nunallaanun, nunamun imarmunlu avatiini aviktuqhimajup. Hivuliqtit uqautigiblugu aulahimaaqtumik aghuurutainun piumanirit titiraqhimajut uvani Pan-Northern Hivuliqtit Uqautigijait Hilap Aalanguqtirniranun turaangajut qanuriniinun Ukiuqtaqtup, havaqatigiigutillu tamaita aktilaangit kavamat hungiutilutu hilap aalanguqtirutaa .

Hivuliqtit angiriiqtut havaqatigiiklutik attautimun havagiangani nakuunikkut ihuaqtuniklu hivuniptingni tamainun aviktuqhimajumi inungnun ilanginunlu Kanadap.

Nunavut tutqighaqtaujuq ighivautaqaliqtut uvani Ukiuqtaqtumi Hivuliqtit Katimadjutainun haffumani 2024 tatqirhiutit ukiungini.

Tuhaqtipkainikkut Uqaqvigijaqhat:

Kenna Gosselin

Taiguaqhaliurnirmun Titiraqtia

Nunatsiami Kavamanga

(867) 767-9140 Uigua. 11082

Kenna_Gosselin@gov.nt.ca

 

Jordan Owens

Aulapkaiji Tuhaqtipkaijini, Ministat Havagvianni

Yukon Kavamanga 

867.332.0615

 

Beth Brown 

Tuhaqtaujukhani Titiraqti
Havagvia Hivuliqtip P.J. Akeeagok

C: 867 222 1061 

bbrown6@gov.nu.ca