Nunavunmi Ministaujuq Maligaliqijitkunni – Nunavut Atan'ngujaluaq Palihimaq Havaqatigiikhutik Aturniaqtamingnik Uqaqtaat 2019-2021

Nunavunmi Ministaujuq Maligaliqijitkunni – Nunavut Atan'ngujaluaq Palihimaq

Havaqatigiikhutik Aturniaqtamingnik Uqaqtaat 2019-2021

Hamna Havaqatigiikhutik Aturniaqtamingnik Uqaqtaat takupkaidjutikhat ilitarijaujukhanik tamangnin ilaujunik taima palihimauniq Nunavunmi aadjikkutaittuq Avikturniann. Nunavut Kavamanga (GN) ukuallu Kavamanga Kanatami (GC) ilauqatigiiktut 20 ukiuni kantulaaqaqtut piqautikhanik ihuaqtumik Palihimatkut atuqtakhanik Nunavunmi ikajuutikhainnik Palihimat (Palihimatkut) Avikturnianni Palihimat Ikajuutikhainnik. Hamna kantulakhat naunairutiinga havaqatigiigutikhat havaktakhangitlu Nunavunmi Kanatamilu havaqatigiiglutik tunijaangat Nunavunmiutat palihamat ikajuutikhanik aulajukhanik ihuaqtumik, pitquhiliqinikkut ihumagijakhanginnik.

Havakhimmarluti hivulliutijakhani naunaiqtauhimajunik Nunavummiunit, Nunavut Kavamanga Palihimatlu havangniaqtut ihuaqtumik havaqatigiigutikhainnik Inuit nunatlu ihumagilugit inungnut qajangnaitkutikhat tuhaqtitinikkut, takunnaqtumik, kiunnaqtuniklu ikajuutikhainnik ihariagijainnut nunallaani ajuqhautiqaqtunut, ihuinnaaqtailitikhainnik/ ikiglitikhanik uuktuutikhat.

Palihimatkut tikinnahuaqtakhait ihuarijaujut GN-kunnit Palihimatkunillu piniaqtait talvuuna havaqatigiikhutik hivulliutijakhait ikajuutauniaqtut inuuhiringnaqtumik qajangnaitumiklu nunallaani Nunavunmi naunairlugulu Palihimat akhuuqpaktut havadjariktumik kiunnaqtumiklu inungnut tigumiaqtiujunullu ihumagijainnik.

Hapkuat tamarmik hivulliutijumajait:

• Atuqtukhanik Inungnit itquumagijaulutik havaqatigilugillu Inuinarnik;
• Kiudjutikhanik munarijakhait kavamaliqidjutikharnik nunallaani tamaini;
• Ikajuutikhanik Nunallaani Ajuqhautiqaqtunut; imaalu,
• Ihuinnaaqtailiqikhainnik/ Ihuinaaqnikkut Ikigliijuummiutikhainiklu

Atuqtukhanik Inungnit itquumagijaulutik ikajuutikhainniklu Inuit

Idjuhinga aallanganialu palihimauniup avikturhimanianni atuqtauliqhimajuq hivuanni Nunavutim. Palihimatkut ihuaqtunik hamaniitpaktut ikajurahuaqhutik imaalu havaarijamikkut munaqhiplutik atugakhanik Ukiuqtaqtumi. Taimaittumik, havaqatigiigutat Inuinnarnik pijariaqaqtut ukpirnaqtumik uukturlutik atuqtakharnik ihuarutikharnik havaarijamingni. Hamna pittaaqtaqqut Nunavunmi havakhimmaarluta ikajuqatigiiklutallu havaqatgiikluta ihuaqtumik tuhaqtitivaluta uqaqatigilugillu nunallaani Inuillu.

Hapkuat hivulliutijakhat:

• Naunairlugu atuqtaujukhaq akhuurutaulunillu Inuktut havagvianni. Nunavut Kavamatkut Palihimatkutlu angiqatigiikhimayut akhurutauhimayut palihimaliqinikkut uqagiaqaqtat Inuit uqauhigiyainik, talvuuna nunalaani palihimangitlu qayangnairutikharnik. Ilaqarniaqturlu, Nunavut Kavamangit Palihimatkutlu havangniaqtun piqarianganik atiqtuivikharnik, ikayuutikhanik umingalu titiqiqidjutikharnik Nunavunmiunun Inuit uqauhiagut;
• Akhuuqhalugit uuktuqulugillu ilautqulugit Inuinnarnik paliihimakhanik havaktikhaniklu aullaranginnaqtumik;
• Ilitturipkarlugit nutaat paliihimakhat tikilihaaqtut Nunavunmut tuhaqtitaujukhanik havaktiit ilihimayukhat, mihingnautiqaqhimayutlu tapkuninga, Inuit pitquhingit atuqhimaaqtangitlu: ilihaqtitlugit kangiqhipkaidjutikhainnik idjuhiinnik Inuit Palihimatkullu; ilihautilugillu kangiqhittiarutikhainnik nunallaani havagvikhainni; imaalu akhuuqhalugit aullaranginaqtumik iliharvikhanik tadja paliihimaujunut;
• Palihimatkut nuutiqtaujut talvunga “V” Havagviat qaujihaqtaujukhat ukiuqtqtumi ihuariakhaita qaujihaqtaulutik; imaalu
• Naunaittiarutikhainnik palihimakhat piqaqtukhat ihuaqtumik palihimaunirmik unnghiktunni numaptingni. Hamna anginiqaqtuq inuuttiarutikhanut hivuranaittumiklu paliihimanut nunanutlu kivgaqtuivigijanut.

Munarijakhait kavamatkut nunallaatlu

Kavamaudjutiptingni, tunijauhimajugut munaqhidjutikhaptingnik ihuaqtumik, ihumagilugit munaqhidjutikhavut pidjutigiplugit tamaita Nunavunmiut. Taimatullu, tunijauhimajugut munaqhidjutikhaptingnik kavamatkut kiunnaqtunik qanuriliurutainnut. Taimaittumik, humaliurutikharnik, palihimatkut ilitugipkaiyaangat tamangnik ihuariyaungitunik palihimangit ihuinaaqhimayunik. Uqautigiyakhavut hapkuat ihuigijaujut Nunavunmi qiniqhialutik nutaanik ihuaqhautikhainnik aulladjutikhanut kiinaujaliqinirmut akhuurutigit palihimaunirmik avikturhimanianni imaalu aullaranginnaqtumik, amiqhinikkut inungnik qaujimadjtuikhainnik tamainnik atuqtakhainnik ihuaqhautikhat palihimat ihivriudjutikharnik atuqtakhainik ilitugipkaiyaangat tamangnik ihuagiyaungitunik palihimangit ihuinaaqhimayunik.

Hapkuat hivulliutijakhat:

• Havaqatigiigutikhainnik Nunavut Kavamangata Palihimatkullu ihuaqhautikhanik atuqtaujukhanut ajuqhautaujunik;
• Ihuagijaungitunik palihimangit ihuinaaqhimajunik taima ihuaqhaqtaujukhat qillaminuaq. Palihimatkut piqaqtun titiraqhimajumik nanminik ihivriudjutikhamik atuqtakhainik ilituripkaiyaangat tamangnik ihuagiyaungitunikpalihimangit ihuinaaqhimajunik. Havangniaqtugut naunaijaijaanganik nunalaanitunik ilihimajukhat malikhautikhat maliktakhangit taima ihumagijaqarumik talvuuna palihimanik ihuinaaqtunik Nunavunmi; imaalu
• Naunairlugit ihuaqtunik tuhaqtitirutikhanik akunngani nunalaaniitunik piqaqtukharnik ihumagijauhimayunik havaqatigiigutikhainnik Nunavunmiunik palihimangitlu. Uumunga ihumaliurutikhangit, ihuaqtumik ilaudjutikhanik Palihimatkut Nunavut Kavamanga Hamilatkut katimajiit nunalaanilu ilaujunik, nunalaanilu ilihaqtuliqiyikkut nunalaani havaqatigiiktut, ikayuutiqarniaqtun munaridjutikhaniklu.

Nunallaani Ajuqhautiqaqtunut

Inulrammiit

Nunavut amigaittunik inulrammirnik inugiaktut imaalu kajumikpiaktumik inuugiakhilihaktut Kanatami. Ilihimajugut amigaittut nutaqqat inulrammiillu tamainni avikturnianni ikajuqtaujariaqaqtut. Nunavut Kavamanga Palihimatkutlu angirutiqaqtun ihumagiyakhainik ihuinaaqtailiqinikkut qillaminuarlu uuktuutikhainnik ilaupkainikkut inulrammirnik ilaudjutikhainiklu nunamingni uuktuutikhanut ihuinnaaqtailitikhanullu nunamingni.

Hapkuat hivulliutijakhat:

• Ikajuutikhanik inulramiit ajuqhautiqaqtunut, Nunavut Kavamatkut Palihimatkutlu havaqqatigiirniaqtun nalvaaqhiyaangat qanuriliurutikharnik pittailiyaangat inulramiinik ihuinaarninik imaalu ikajuutikhainnik ayuqhautigivaktanginut inulramiit ihuinaqhimaanginaqtun;
• Nunavut Kavamatkut Palihimatkutlu angiqatigiiktut havaqatigiiktukhaujut havaqatigiiktut tigumiaqtillu ilaujut: hamilatkut katimajiit, nunalaani maligaliqiyut katimajiit, kuatiqviingit, nunalaani kivgaqtuijut ikajuktiujut, munaqhitkut, annaktuijutlu apiqhuijiit, allatlu piliuriamingni ihuaqtumik ihuaqhaidjutikharnik talvuuna ajuqhautigiluaqtanginut inulramiit ihuinaaqtunik hulilukaarutikhanik taimalu inulramiinun ihuinaaqtuliqiyunik;
• Palihimatkut aulahimaarniaqtun ihumagiplugit pidjutikhangit pittailinikkut tujuqtauhimaaqtun atuqtauniatlu ihuangitun angajarnaqtun taannganiklu taima ikiglivalliadjutikhainnut aturningagut inulramiinunajuqhautauvaktunun; imaalu
• Nunavut Kavamanga Palihimatkutlu aulaniaqtun ikajuutikhainnik ayuiqhautikhanik imaalu havaakhanginut iliharvikhainnik taimaitunik:
  • Iliharvingni ilihaqtakhait;
  • Palihimat inulrammiirnik ajuiqhainikkut; imaaalu
  • Tamna Palihimat aujami ilihaqtunun iliharutikhaq.

Inminiiqtailinikkut, Pittailinikkut imaalu Ihumamikkut Inuuhiringnaqtunik Qaujimajakhainik

Inminiirniq ajuqhautauhimmaaqpaktuq huli Nunavunmi. Piliurninga atulirnikhanut haffuma Nunavunmi Inminiiqtailinikkut Qanuriliurutikhanik ilitarijaujat hamna ajuqhautauvaktuq. Palihimatkut ilauhimmaakpaktut taffumani Nunavunmi Inminiiqtailinikkut Qanuriliurutikhanik.

Hapkuat hivulliutijakhat:

• Ihumaliurnikkut talvuuna inminiiqtailinikkut, Palihimatkut ukuallu Nunavut Kavamanga katimapkaivakhungujut havaqatigiiktunik ihumaliurutikhainnik naunaijailutik ihuaqhailutiklu ajuqhautaujunik inminiirutauvaktunik. Ilaulluarnirmingnut Nunavunmi Inminiiqtailinikkut Qanuriliurutikhanik, Palihimatkut atulirnikhanut imaalu muaqhilutik palihimanut pidjutiqaqtunik qanuriliurutikhanik ikajuutikhainnik tamaat hanaqidjutikhanut;
• Palihimatkut aullahimmarniaqtut ikajuutikhamingnik Ihumaliqinikkut Aanniqtuqaqqat Ikajuutikhamingnik ilihaqtakhanik imaalu ilauhungujut iliharnikkut palihimat upalungaiqhimajanginni ammigaqhurnikkut qanurilijuqaqqata ihumaliqinikkut ajuqhautaujunik; unalu
• Palihimatkut ajuiqhaipkaihimarniaqtut palihimaujunut pidjutiqaqtunik ajuiqtakhainut pivalliadjutikhanik inungnut ajuqhaqtunut ihumaliqtunulluuniit. Tamna ilihaqtakhaq ajuiqharniaqtut atuqpagannik imaalu atuliqtitilutik:
  • Ajuqhautimut Ihuaqhainahuat & Ingattaaqtailinahuarutikhaniklu;
  • Ilitaqhitikhainnik Ihumaliqpiakhimajunut Ajuqhaqtunut Inungnut; unalu
  • Aullanikhanut Ihumamigut Hanairutikhainnik

Ilamingnit Ningaqtaunikkut (Inirnikhaaq, Aipaminut Nuttaqqanunlu Ningaqtaunikkut)

Nunavut Kavamanga ukuallu Palihimatkut ilitarihimajat ilagmingnit ningaqtaunikkut ajuqhauitauqpiakpaktuq ilagiiktunut Nunavunmi imaalu havaktukhaujut ikajurianganni ningaqtauhimajut ningaqtaunirmik aimaviinni.

Hapkuat hivulliutijakhat:

• Palihimatkut ukuallu Nunavut Kavamanga havakhimmarniaqtut havaqatigilugit havaqatitik havagviujut ikajurahuaqtut ilagiiktunun ningaqtaunirmik Nunavunmi. Palihimatkut akhuuqpaktut qaujihainahuaqhutik tamainnik ningaqtauhimajunik ilagiinit ningaqtauhimajunik;
• Talvuuna ajurnautiqaqtunik ilaqarumi, Palihimatkut ihumaginiaqtan aturninga nunalaani havagviingit imaalu/imaaaluuniit inirnikhaat uqaudjijukhat;
• Atuliqpallianikhanut tuquffihuktitauhimajunut qaujimajamingnik pigiarutkhanik palihimaunikkut naunaiqtauhimajut ihuaqpiaktut atuqtauvakhimajut ikajuutauqpiarmata ajuqhautainnut inungnut. Palihimatkut ukuallu Nunavut Kavamanga havangniaqtut atulirnikhanut ikajuutikhanik havaamingni ningataunikkut;
• Nunavut Kavamanga akhuuqhimmarniaqtut maniliqtuutikhat nunalaani aulaniqaqtun uqaudjiukhanik nunalaanilu maligaliqijikkut havaakhangit; unalu
• Nunavut Kavamanga ukuallu Palihimatkut ikiglinahuaqtat ilagiiktunit ningaqhirniq qiniqhiaplutik ihuaqhijuummiutikhanik atulirnikhanut munaqhinikhanullu Ilagiiktut Pimmarlungnikkut Hattumiarutikhainut Maligaq atuqtauvagiakhanik ihuaqtumik ihuarnikhaniklu.

Ihuinnaaqtailiqikhainnik/ Ihuinaaqnikkut Ikigliijuummiutikhainiklu

Nunavummiutaupluta, akhuurutigivaktavut qajangnaittumik inuuhiringnaqtumiklu nunatingni, ilavullu, nutaqqavullu. Nunavut hakugikhivalliavaktut inuit ilagiiktullu iqhiuqhimaittumik aimavingmingni nunamingnillu, pittarangamik ikajuqtikhamingnik atuqtakhamingniklu iharigijamingnik ikajuqtikhailiurangamik ikajuqtaujarangamiklu hiovurannaqtumit aanniqtautinnatik.

Hapkuat hivulliutijakhat:

• Amigaittut katimajikhat havagviillu havaqatgiiktukhat, hiqquutikkut hivuurannaitkutikhanik iliharnikkut iliharvikhanik atuqtaulirniaqtut ihumagiplugit ihuatqijamik qajangnaitkutikhainnik nunallaani inuuhiringnaqtumiklu. Havaqatgiiktut tigumiaqtiujullu ilaujut Nunavut Kavamanga, Palihimatkut, kavamatuqatkut havagvingit, community members, non-government organizations, ukuallu Inuit Timiqutait; unalu
• Taanngaq ihuinnaarutaulluakpaktuq hivajaqtullu ikajuqtikhailiuqhutik Nunavunmi, Nunavut Kavamanga ukuallu Palihimatkut akhuuqpaktut ihuaqhainahuaqhutik aanniqtaunirmit pidjutaujunik ihuinnarnirmillu pidjutauhimajunik taangarnik niuvvajunit aangajaarnaqtuniklu ajuqhautiqaqtut nunaptingni.

Naittumiktitiraqhimajuq

Ministaat Maligaliqijitkut Nunavunmi unalu Atan'ngujaluaq Palihimaq Palihimatkut “V” Havagviatilitaqhijut aullaninganik ilitarijaat aullaranginaqtumik pinahuarutaat akhuurutallu Palihimatkut havaktingita ikajuutaujuq Avikturnianut.

ASturnikhaat palihimatkut tuniplugit Nunavutnmiut aullajuittuq nunakkut ikajurnikhat akhuuqhimmaaqhutik uuktuqpaktut. Tamna naunaituq ikajuutikhaq Nunavunmiunun ilitarijauhimajuq talvuuna uuktuutikhangit Palihimatku ihumagiluaqtanginnik kiudjutikhanik, pittiarutikhanik, ajuittiarutikhanik, itqumajuniklu uqaqtanginnik, havadjagiktunik pittiarijamingniklu.